گلوکومانان یک فیبر غذایی طبیعی و محلول در آب است که از ریشه نوعی گیاه به نام سیب زمینی فیلی (elephant yam)  استخراج می شود که با نام کنجاک نیز شناخته می شود. گلوکومانان به عنوان مکمل در مخلوط نوشیدنی ها موجود است و همچنین به محصولات غذایی مثل ماکارونی و آرد اضافه می شود.همچنین ماده اصلی در ساخت رشته فرنگی می باشد. گلوکومانان 40 درصد وزن خشک گیاه سیب زمینی فیلی را تشکیل می دهد که در اصل از آسیای جنوب شرقی تهیه می شود. این ترکیب سابقه استفاده شدن در مخلوط های گیاهی و غذاهای سنتی مثل توفو، نودل، و ژله کونجاک را دارد. علاوه بر این که گلوکومانان به عنوان یک مکمل غذایی به فروش میرسد، از آن به عنوان یک افزودنی غذایی و یک امولسیفایر و غلیظ کننده با شماره E425-ii استفاده می شود. گلوکومانان دارای توانایی استثنایی در جذب آب است و یکی از چسبناک ترین فیبرهای غذایی شناخته شده است. مقدار جذب آب گلوکومانان آنقدر زیاد است که در صورتی که مقدار کمی از آن به یک لیوان آب اضافه شود تمام آن را به ژله تبدیل می کند. اعتقاد دانشمندان بر این است که این خواص منحصر به فرد گلوکومانان باعث تاثیر بر کاهش وزن در افراد می شود.

این پرسش مطرح می شود که گلوکومانان چگونه باعث کاهش وزن می شود؟ در پاسخ باید گفت این ماده بسیار کم کالریست و پس از مصرف فضای معده شما را اشغال می کند و  باعث ایجاد احساس سیری در شما می شود و همین امر باعث می شود مصرف غذای شما در وعده های بعدی کاهش پیدا کند. گلوکومانان تخلیه معده را به تاخیر می اندازد و به افزایش سیری کمک می کند. این ماده مثل سایر فیبرهای محلول جذب پروتئین و چربی را کاهش میدهد.

گلوکومانان باکتری های فلور روده شما را تغذیه می کنند که آن را به اسید های چرب با زنجیره کوتاه مثل بوتیرات تبدیل می کند که در برخی از مطالعات نشان داده شده است که از افزایش چربی محافظت می کند. تغذیه باکتری های روده ممکن است فواید دیگری نیز داشته باشد. تحقیقات نشان میدهد که ارتباط معنی داری بین این باکتری ها و وزن بدن وجود دارد.

فیبر ها دارای متحوای انرژی کمی هستند. با اضافه کردن آنها به رژیم غذایی نسبت انرژی به وزن غذا را کاهش میدهد . گلوکومانان میتواند انرژی مواد مغذی دیگر را در بدن جابه جا کند و همچنان حس سیری را القا کند.

گلوکومانان ممکن است از طریق مکانیسم های مختلف سیری را القا کند مثلا :

افزایش تلاش در جویدن بخاطر مصرف فیبر بوسیله القای سیگنال های مغزی معدی حس سیری را زودتر در فرد القا می کند.

مکانیسم دیگر کند شدن تخلیه و زمان عبور محتویات معده از روده کوچک به علت افزایش ویسکوزیته محتویات آن می باشد.

فیبرهای محلول مثل گلوکومانان جذب چربی و پروتئین را به واسطه کم کردن تماس فیزیکی آنها با پرز های روده کم می کنند. این انرژی از دست رفته ممکن است با انرژی تولید شده از طریق تخمیر فیبرهای محلول در روده بزرگ جبران شود. شواهد زیادی نشان میدهد که گلوکومانان از جذب کربوهیدرات ها جلوگیری می کند و پارامترهای گلیسمی را بهبود میبخشد.  

میزان تاثیرگذاری گلوکومانان بر کاهش وزن طی مطالعات گسترده ای بررسی شد و دانشمندان به این نتیجه رسیدند که افرادی که چاق بوده و دارای اضافه وزن می باشند پس از مصرف منظم مکمل گلوکومانان قبل از وعده های غذایی کاهش وزن بیشتری را نسبت به افرادی که مکمل مصرف نکرده بودند نشان دادند. تاثیر مکمل گلوکومانان هنگامی که با یک رژیم غذایی کاهش وزن ترکیب شود دوچندان می شود.

سایر فواید گلوکومانان

این ماده میتواند عملکرد قلبی عروقی را بهبود ببخشد و در کاهش برخی عوامل خطر نقش موثری ایفا کند.

بر اساس مطالعات انجام شده گلوکومانان میتواند کلسترول توتال و LDL را کاهش دهد. این ماده با کاهش جذب کلسترول در روده باعث می شود سطح کلسترول خون کاهش یابد.

بر اساس تحقیقات افزودن گلوکومانان به رژیم غذایی میتوند ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

همچنین گلوکومانان به عنوان یک فیبر محلول در آب با تاثیر زیاد در درمان یبوست شناخته می شود.

عوارض جانبی ناشی از مصرف گلوکومانان

گلوکومانان به شکل کپسول های پوشش دار، به عنوان مخلوط در نوشیدنی ها، در محصولات غذایی ازجمله آرد و پاستا. امروزه گلوکومانان به شکل قرص در بازار وجود ندارد زیرا تماس با آب میتواند باعث ایجاد مشکل شود. 9 مورد از انسداد مری پس از مصرف قرص (بدون پوشش) گلوکومانان گزارش شده است زیرا قرص ها هنگام تماس با آب متورم شده و میتوانند باعث انسداد مری شوند. به همین دلیل است که پوشش های بیرونی برای کپسول ها درنظر گرفته شده است تا انها را آب محافظت کند. اما عوارض جانبی ناشی از مصرف فرم کپسول گلوکومانان بسیار کم بوده که اکثرا مرتبط با دستگاه گوارش هستند مانند:

شکایات داخلی، نفخ، گاز و اسهال خفیف .یکی دیگر از عوارضی که گلوکومانان دارد کاهش سطح قند خون است که این موضوع باعث بروز عوارض در افراد می شود.

مراقب باشید که کپسول های گلوکومانان نباید توسط داروها و سایر مکمل هایی که باعث هایپوگلیسمی و یا افت قند خون می شوند مصرف شود زیرا این داروها اثرات یکدیگر را تقویت کرده و باعث افت شدید قند خون می شود.

گلوکومانان جذب داروهای سولفونیل اوره را کاهش می دهد و ممکن است فراهمی زیستی سایر داروهای خوراکی را کاهش دهد و بنابراین توصیه می شود سایر داروهای خوراکی 1 ساعت قبل و یا 4 ساعت بعد از مصرف مکمل گلوکومانان مصرف شوند.

دوز مصرفی مناسب مکمل گلوکومانان

به دلیل ویسکوزیته بالای این مکمل، دوزهای توصیه شده برای آن ممکن است از سایر مکمل های فیبری مخصوص کاهش وزن مثل پکتین یا صمغ کمتر باشد. گلوکومانات هنگام جذب آب منبسط شده و میتواند تا 50 برابر وزن خود آب جذب کند دوز مصرفی توصیه شده 1 گرم به تعداد سه باردر روز می باشد. بهترین زمان مصرف مکمل گلوکومانان هنگامی که به هدف کاهش وزن مصرف شود، یک ساعت قبل از غذا می باشد.

به یاد داشته باشید اگر مکمل گلوکومانان قبل از غذا مصرف نشود هیچ تاثیری بر کاهش وزن نخواهد داشت.

گلوکومانان به خوبی در بدن تحمل می شود و بی خطر در نظر گرفته می شود.همچنین این دارو میتواند باعث کاهش اثرات داروهای مرتبط با بیماری دیابت شود.

به یاد داشته باشید که حتما کپسول های گلوکومانان را همراه با 2 لیوان آب مصرف کنید.

منابع:

https://static3.enetural.com/static/estudo_depuralina_cut_27216.pdf

www.healthline.com