بیماری کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل ذخیره چربی اضافه در کبد ایجاد می شود. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند هیچ علامتی ندارند و مشکلات جدی ای برایشان ایجاد نمی شود اگرچه در برخی موارد این بیماری میتواند منجر به آسیب های کبدی شدید تری شوند. خبر خوبی که درباره این بیماری وجود دارد این است که شما میتوانید با اصلاح سبک زندگی خود از این بیماری پیشگیری کنید و آن را بهبود ببخشید.

برای آشنایی بیشتر با این بیماری ابتدا به کبد و وظایف آن میپردازیم:

کبد برای بدن یک اندام ضروری با عملکرد های متعدد به شمار میرود.

از اعمال کبد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. کبد صفرا تولید می کند که به هضم غذا کمک میکند.
  2. کبد برای بدن پروتئین میسازد.
  3. آهن را ذخیره میکند.
  4. مواد مغذی را به انرژی تبدیل میکند.
  5. موادی ایجاد می کند که به لخته شدن خون شما کمک می کند و این امر برای التیام زخم ها بسیار کمک کننده و موثر است.
  6. با ایجاد فاکتور های ایمنی و حذف باکتری ها و سمومی که میتوانند برای بدن شما مضر و آسیب زننده به حساب بیایند، از بدن شما در برابر عفونت ها محافظت میکند.

کبد چرب چیست؟

اصطلاح کبد چرب، طیف وسیعی از موارد را در برمی گیرد. در این بیماری در داخل سلول های کبد، چربی رسوب می کند و بعضا در بعضی افراد این بیماری ناشی از مصرف زیاد الکل می باشد. و همچنین بسیاری از دارو ها هم می توانند باعث ایجاد این بیماری در افراد شود. یک کبد سالم، دارای مقدار کمی چربی می باشد. زمانی که مقدار چربی در کبد شما به 5 الی 10 درصد وزن کل بدن شما برسد، این موضوع مشکل ساز خواهد شد.  همانطور که گفته شد، در بیشتر موارد بیماری کبد چرب مشکل جدی ای ایجاد نمی کند یا مانع عملکرد طبیعی و روزمره شما نمی شود. اما برای 7 تا 30 درصد افراد مبتلا به کبد چرب، با گذشت زمان این بیماری وخیم تر می شود.

کبد چرب طی سه مرحله پیشرفت می کند:

در مرحله اول کبد ملتهب و متورم می شود که به بافت آن آسیب وارد می شود. این مرحله استئوهپاتیت نامیده می شود. در مرحله دوم بافت اسکار در محلی از کبد شما که دچار آسیب شده است تشکیل می شود که این فرایند تشکیل بافت جدید فیبروز نامیده می شود. و در مرحله آخر بافت اسکار گسترده ای جایگزین بافت سالم میشود . این مرحله نیز سیروز کبدی نام دارد.

سیروز کبدی در نتیجه آسیب شدید به بافت کبد ایجاد می شود. بافت اسکار سختی که جایگزین بافت  اصلی کبد می شود عملکرد کبد را کند می کند. در نهایت این بافت اسکار می تواند عملکرد کبد را به طور کلی مختل کند. سیروز کبدی میتواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود.

شیوع این بیماری در سراسر جهان حدود 25 درصد است. این بیماری و به خصوص نوع غیرالکلی کبد چرب ارتباط نزدیکی با دیابت نوع 2 و چاقی دارد به طوری که طبق بررسی های آماری، همزمان با افزایش نرخ چاقی، میزان شیوع این بیماری نیز افزایش یافته است.

انواع فرم های بیماری کبد چرب:

بیماری کبد چرب دو شکل اصلی دارد.

  1. نوع کبد چرب ناشی از الکل:

بیماری کبد چرب ناشی از الکل به علت نوشیدن زیاد الکل می باشد. نرخ متوسط در افرادی که به این بیماری مبتلا شده اند در بین زنان حداکثر یک نوشیدنی در روز و برای مردان دو نوشیدنی در روز تعریف شده است. حدود 5 درصد از مردم ایالت متحده امریکا به شکل الکلیک کبد چرب مبتلا هستند.

  1. نوع کبد چرب غیر الکلی:

بیماری کبد چرب غیر الکلی در افرادی که زیاد الکل مصرف نمی کنند رخ میدهد. این بیماری از هر سه بزرگسال یک نفر و از هر 10 کودک 1 کودک را در جوامع غربی درگیر می کند. محققان دلیل اصلی کبد چرب غیر الکلی را پیدا نکرده اند اما عوامل متعددی مثل چاقی و دیابت می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به کبد چرب قرار دارند؟

در صورتی که شما:

  1. نژاد اسپانیایی یا آسیایی دارید.
  2. یک بانوی یائسه باشید.
  3. چاق باشید یا میزان چربی بالایی در شکم خود داشته باشید.
  4. فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا داشته باشید.
  5. مبتلا به بیماری آپنه انسدادی باشید.( بیماری که بعلت مسدودیت راه های هوایی باعث دوره های شروع و قطع تنفس در طی خواب می شود)

در صورتی که شما با موارد بالا درگیر هستید، ریسک ابتلا به کبد چرب در شما بیشتر می شود.

چه چیزی باعث بیماری کبد چرب می شود؟

برخی از افراد بدون داشتن هیچگونه بیماری قبلی به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند. اما این عوامل علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد،  خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش میدهند:

داشتن دیابت مقاوم به انسولین

داشتن سندروم متابولیک( مقاومت به انسولین،  فشار خون بالا، کلسترول بالا، تری گلیسیرید بالا9

مصرف برخی دارو ها مانند آمیودارون (Cordarone®)، دیلتیازم (Cardizem®)، تاموکسیفن (Nolvadex®) یا استروئیدها.

نشانه های بیماری کبد چرب چیست؟

افراد مبتلا به کبد چرب اغلب هیچ علامتی ندارند تا زمانی که این بیماری تا سطح سیروز کبدی پیشرفت کند. علائم ممکن است شمامل موارد زیر باشد:

درد شکم یا احساس پری در سمت راست بالای شکم

حالت تهوع

از دست دادن اشتها یا کاهش وزن

پوست مایل به زرد و زردی اسکلرا (سفیدی) چشم.

ورم  شکم و پاها

خستگی شدید یا آشفتگی ذهنی

ضعف

تشخیص بیماری کبد چرب

تشخیص بیماری کبد چرب به واسطه بررسی سطوح بالاتر آنزیم های کبدی قابل انجام است. این سطح بالای آنزیم در آزمایش خون برای افراد ظاهر می شود که نشانه آسیب به کبد شماست.

برای تشخیص پزشک ممکن است سونو گرافی یا سی تی اسکن برای تهیه تصویر از کبد را تجویز کند.

بیوپسی کبد برای تعیین میزان پیشرفت بیماری یک اقدام موثر تشخیصی می باشد.

فیبرو اسکن یک سونوگرافی تشخیصی تخصصی است که بعضا به جای بیوپسی کبد برای تعیین میزان چربی و بافت اسکار در کبد استفاده می شود.

درمان کبد چرب:

هیچ داروی خاصی برای درمان این بیماری وجود ندارد و پزشکان برای کنترل این بیماری به درمان عواکلی میپردازند که در ایجاد این بیماری موثر هستند. همچنین تغییر در سبک زندگی اقدامی بسیار موثر در امر درمان این بیماری به حساب می اید. 

اقدامات درمانی شامل:

اجتناب از مصرف الکل

کاهش وزن

مصرف داروها برای کنترل دیابت و کلسترول و تری گلیسیرید.

مصرف ویتامین E و تیازولیدین دیون ها در موارد خاص.

پیشگیری از ابتلا به کبد چرب:

بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب انجام ندادن کارهاییست که شمارا مستعد این بیماری میکنند مانند:

از داشتن اضافه وزن وچاقی بپرهیزید.

داروهارا طبق دستور پزشک مصرف کنید.

مصرف الکل را محدود کنید.

به طور منظم ورزش کنید.

به یاد داشته باشید کبد دارای توانایی شگفت انگیزی در ترمیم و بازسازی خودش است. اگر از الکل اجتناب کنید یا وزن خود را کم کنید میتوانید التهاب و چربی کبد را کاهش دهید.  بیمای کبد چرب اگر به سیروز کبدی تبدیل شود و در صورتی که سیروز درمان نشود نهایتا باعث نارسایی یا سرطان کبد می شود . به یاد داشته باشید که کبد شما عضویست که بدون آن نمیتوانید زندگی کنید.

رژیم سالم در افراد دارای کبد چرب چیست؟

برای کاهش وزن بصورت آهسته و متعادل عمل کنید. کاهش وزن سریع در واقع میتواند بیماری کبد چرب را بدتر کند و اغلب پزشکان رژیم غذایی سرشار از میوه ها ، سبزیجات و چربی های مفید را توصیه میکنند.

منابع:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15524341/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6334080/

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15831-fatty-liver-disease