پروستات

پروستات غده ای در سیستم تولید مثلی مردان است که عملکرد بسیار مهمی در دستگاه تولید مثلی آقایان دارد. اندازه نرمال این غده معمولا به اندازه یک گردو می باشد. موقعیت این غده در زیر مثانه و بالای عضلات کف لگن میباشد و رکتوم در پشت پروستات قرار گرفته است. مجرای ادرار از وسط غده پروستات عبور می کند. مشکلات پروستاتیک معمولا در افراد زیر 40 سال اتفاق نمی افتد. و اغلب افراد بالای 40 سال، 20 درصد ، افراد بالای 50 سال 60 درصد، افراد بالای 85 سال 90 درصد دچار مشکلات پروستاتیک می شوند. هنگامی که غده پروستات بزرگ می شود منجر به ایجاد علائم انسدادی می شود و خروج ادرار از مثانه با مشکل مواجه می شود.

بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات

این بیماری شایع ترین بیماری پروستات به حساب می آید . منظور از هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH افزایش تعداد سلول های پروستات است اما در برخی موارد ممکن است افزایش اندازه سلول های پروستات یا هایپرتروفی هم مشاهده شود. در این بیماری مرگ سلول ها متوقف می شود و تولید سلول های جدید ادامه پیدا می کند و به همین دلیل شاهد بزرگ شده غده پروستات هستیم. معمولا هایپرپلازی یا افزایش تعداد سلول های غده پروستات در قسمتی از غده به نام اپیتلیوم و استروما اتفاق می افتد. اینکه کدام قسمت غده دچار هایپر پلازی شده است اساس پاسخ بیماری به دارو درمانی می باشد.

ریسک فاکتور های ابتلا به هایپرپلازی پروستات

سیگار

الکل

چاقی

کاهش سطح فعالیت فرد

فشارخون بالا

بیماری های قلبی

دیابت

تغذیه نامناسب

بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات چگونه ایجاد می شود؟

هورمون تستسترون که نوعی هورمون جنسی است با تبدیل شدن به یکسری متابولیت های خاص میتواند بر بافت اپیتلیال تاثیر گذاشته و باعث رشد آن شود. و هورمون استروژن نیز با افزایش سن فرد بر ایجاد بیماری بزرگی خوش خیم پروستات تاثیر مستقیم می گذارد. با وجود اینکه با افزایش سن میزان هورمون تستسترون در بدن کاهش پیدا می کند اما میزان متابولیت های فعال این هورمون تغییری نمی کند و همین موضوع منجر به رشد اپیتلیوم پروستات شده و هورمون استروژن نیز باعث رشد نسج استروما می شود.

نشانه های هایپرپلازی خوش خیم پروستات

نشانه هایی که در افراد ایجاد می شود ممکن است ناشی از تحریک یا انسداد باشد

تکرر ادرار ( به دلیل عدم تخلیه کامل ادرار)

شب ادراری

اجبار در دفع سریع ادرار به علت احتباس ادراری

بی اختیاری فوریتی

بی اختیاری سرریزی

تاخیر در شروع ادرار

اعمال فشار شکمی هنگام دفع

کاهش حجم و فشار جریان ادراری

توقف جریان ادرار

دفع قطره قطره ادرار

احساس عدم تخلیه کامل ادرار

احتباس ادراری: در سالمندان به طور عادی 50 تا 100 سی سی ادرار در مثانه باقی میماند و در غیر سالمندان کمتر از 50 سی سی ادرار در مثانه باقی میماند که در هر دو گروه اگر از مقادیر فوق فراتر رود یعنی فرد دچار احتباس ادراری شده است که نشانه آان این است که مثانه گرد و مدور است و بالای استخوانی به نام سمفیز پوبیس برجسته می شود.

بیمار معمولا در حالت نشسته نسبت به حالت ایستاده بهتر میتواند ادرار کند و آن را تخلیه کند.

ممکن است بعضی بیماران در دفع مدفوع دچار اختلال شوند و یا قطر مدفوعشان تغییر کنند. این موضوع میتواند به علت هایپرپلازی خوش خیم پروستات باشد.

عوارض بزرگی خوش خیم پروستات

عفونت ادراری

انسداد گردن مثانه

افزایش میزان ادرار باقیمانده به علت اتساع بیش از حد دیواره مثانه و عدم انقباض صحیح عضلات مثانه فشار داخل مثانه افزایش پیدا می کند.

تشکیل سنگ های ادراری به دنبال استاز ادراری

هماچوری( وجود خون در ادرار) این موضوع بیشتر در افراد بالای 60 سال مشاهده می شود چرا که غده پروستات در این افراد بزرگ و شکننده می شود و این موضوع در افراد دارای سنگ و عفونت های ادراری تشدید می شود.

هیدرو نفروز و هیدرویورترونفروز: پس زدن ادرار به سمت کلیه ها

نارسایی کلیه ها

پیلونفریت یا همان عفونت

بررسی ها و آزمایش های تشخیصی هایپرپلازی خوش خیم پروستات

معاینه فیزیکی:

پزشک مثانه را از نظر تورم و اتساع بررسی می کند.

بررسی و لمس پهلوها : معمولا در این افراد ممکن است درد در این قسمت وجود داشته باشد.

آزمایش ادرار و بررسی وجود پروتئین و گلوکز در ادرار و عفونت های ادراری

بررسی سطح انتی ژن اختصاصی پروستات به نام PSA : در هایپرپلازی خوش خیم پروستات این آنتی ژن اختصاصی افزایش پیدا می کند. به یاد داشته باشید که پیش از انجام این تست پروستات نباید دستکاری شده باشد زیرا دستکاری کردن می تواند باعث افزایش سطح آنتی ژن PSA به طور کاذب شود.

اندازه گیری حجم باقیمانده ادرار در مثانه

سونوگرافی

سی تی اسکن : به منظور مشخص کردن اندازه و حدود پروستات

آزمایش خون

بررسی وضعیت قلبی و تنفسی : در افراد سالمند ممکن است عوارض قلبی و عروقی و تنفسی داشته باشند و نیاز به جراحی داشته باشند و به همین دلیل باید وضعیت قلبی و عروقیشان بررسی شود.

درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات

جراحی :

عمل جراحی پروستات در مواقعی ضرورت پیدا میکند از جمله:

احتباس حاد و مقاوم گردن مثانه

اختلال در عملکرد کلیه ها

عفونت های مکرر

وجود سنگ در مثانه

هماچوری

وجود نشانه های انسدادی و ناتوان کننده و عدم حصول بهبودی علیرغم مصرف دارو

دارو درمانی:

داروهای آلفا بلاکر: پرازوسین، ترازوسین، دوکساسوزین و تراموسین که داروهای تراموسین و دوکساسوزین طولانی اثر هستند و معمولا مصرفشان یکبار در روز هم کفایت می کند.

دارو های دیگری مانند تامسولوسین و الفازولوسین وجود دارند که دارای عوارض قلبی کمتری هستند و اختصاصی تر عمل میکننند. مهم ترین مزیت این داروها این است که عوارض کمتر و اثردارو ها خیلی متفاوت با سایر دارو ها نیست. از طرفی این داروها دارای عوارض انزال و انزال معکوس دارند که نسبت به داروهایی مثل پرازوسین عوارض جنسی بیشتری دارند.

داروهای ضد آندروژن: فیناستراید و دوتاستراید این دارو ها همیشه قابل استفاده نیستند و زمانی استفاده می شوند که وزن پروستات بیشتر از 40 گرم باشد و میزان PSA بیشتر از 1.5 باشد.

از عوارض این دارو ها میتوان به اختلال در نعوظ، کاهش میل جنسی ، گرگرفتگی و انزال معکوس اشاره کرد.

سایر روش های مداخله ای در بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات:

جاگذاری استنت : در مواردی که شرایط وخیم است و بیماری زمینه ای مثل سرطان وجود دارد.
میکروویو تراپی: ازبین بردن بافت پروستات و سپس سرد کردن آن
درمان با TUNA : با استفاده از گرما بافت ها را نکروزه کرده و از بین میبرند
روش TUVP: تبخیر اب درون سلول ها با برقراری جریان الکتریکی
روش TURP: روشی که شایع است و بیشترین استفاده را در موارد درمانی دارد. برش الکتریکی غده به قطعات کوچکتر و برداشتن ان. در این روش دوران بستری و بهبودی کوتاه تر است. احتمال خونریزی در این روش وجود دارد.

از عوارض احتمالی این روش، ایجاد سندروم پس از TUR می باشد. در این سندروم افزایش حجم خون و در نتیجه آن افزایش فشار خون سیستمیک و کاهش تعداد ضربان قلب در دقیقه می باشد.