تقویت سیستم ایمنی در برابر کرونا

تقویت سیستم ایمنی در برابر کرونا

همانطور که هر کشوری برای دفاع از خود در برابر دشمنان یک ارتش دارد، بدن هم برای محافظت از خود در برابر عوامل بیماری زا، ارتشی به نام سیستم ایمنی دارد که سربازان این ارتش بطور کلی گلبولهای سفید نام دارند. سیستم ایمنی سازمانی متشکل از سلول ها و مولکولهای دفاعی بدن می باشد که در برابر عوامل بیماری زای داخلی و خارجی از بدن دفاع کرده و از بیمارشدن ما جلوگیری می کند. اولین گروه از سربازان این ارتش ،گلبولهای سفیدی هستند به نام ماکروفاژها که در بافتها مستقر و در حالت آماده باش می باشند. هر بافتی که درگیر میکروبی شود ماکروفاژها  سریع عوامل بیگانه را شناسایی کرده و آنها را از بین می برند.

حال اگر تعداد عوامل دشمن زیاد باشد بگونه ای که ماکروفاژها از عهده آن برنیایند، سیستم ایمنی نیروی کمکی برای ماکروفاژها می فرستد. این نیروهای کمکی، گروه دیگری از گلبولهای سفید به نام نوتروفیل ها هستند. نوتروفیل ها هم به کمک ماکروفاژها می روند، ولی در جنگ بین ارتش بدن و میکروبها، مسلما تعدادی از سربازهای سیستم ایمنی بدن هم کشته می شوند. اینجاست که سیستم ایمنی، دسته دیگری از سربازانش را به بافتها می فرستد تا جای ماکروفاژهای کشته شده را در بافتها بگیرند. این سربازان جایگزین، منوسیت ها نام دارند. البته تعدادی از این سربازان در خون و لنف هم پخش  می شوند که لنفوسیت ها نام دارند.

از طرفی بدن چون در حالت جنگ با دشمن است به تعداد سربازان بیشتری نسبت به حالت عادی احتیاج دارد، بنابراین کار بعدی بدن این است که تولید گلبولهای سفید را در مغز استخوان افزایش دهد که حتی تا پنجاه برابر حالت عادی می تواند این تولید را افزایش دهد.

کل پروسه دفاعی بدن بطور خلاصه و به زبان ساده، فرآیند توضیح داده شده در پاراگراف های بالا می باشد.

از طرفی بیماری کرونا که یک بیماری نوظهور ناشی از ویروس میباشد از سال 2020 به شکل گسترده ای در سراسر جهان پخش شده است. این بیماری دارای علائمی همچون تب، سرفه، تنگی نفس، خستگی، تولید خلط، گلودرد، تهوع و استفراغ می‌باشد. شدت بروز این علائم در افراد مختلف متفاوت است. جهش های جدید این ویروس می تواند باعث اختلال گسترده ای در تنفس شود بطوری که بعضی افراد درگیر با نوع حاد این بیماری نیازمند تهویه مکانیکی هستند.

راه های انتقال این ویروس بیشتر از راه قطرات تنفسی است و استفاده از ماسک و شست وشوی مرتب دستها می تواند چرخه انتقال این ویروس را قطع کند.

عواملی که با تضعیف یا تقویت سیستم ایمنی فرد می تواند شانس ابتلا به کرونا را بیشتر یا کمتر کند عبارتند از:

ژنتیک، سن، تغذیه، جنسیت، وضعیت هورمونی و وضعیت فیزیکی.

 راهکارهای مناسب برای تقویت سیستم ایمنی در برابر ویروس کرونا 

ویتامین D

ارتباط بالینی قوی بین وضعیت ویتامین D و بروز یا شدت برخی از اختلالات ایمنی از جمله بیماریهای عفونی، سرطان ها و بیماریهای خودایمنی وجود دارد. برخی از پژوهش ها نشان داده است که تجویز مکمل ویتامینD به ویژه بطور روزانه یا هفتگی به جای مصرف دوز ماهانه می تواند خطر عفونت تنفسی را در جمعیت هایی با سطح ویتامین D کمتر از 25نانوگرم در میلی لیتر کاهش دهد. تقریبا در کلیه کشور ها بعلت قرنطینه خانگی برای کرونا، افراد کمتر در معرض نور آفتاب قرار می گیرند و همین موضوع باعث کاهش سطح ویتامین D میشود، بنابراین مکمل ویتامین D می تواند با تقویت سیستم ایمنی در برابر این ویروس موثر واقع شود.

ورزش

شیوه زندگی کم تحرک و اقامت در منزل افراد بعلت قرنطینه های خانوادگی نیز می تواند فرد را مستعد ابتلا به بیماری کند. ورزش با شدت متوسط می تواند با تقویت سیستم ایمنی، بدن را در برابر سرطانها و عفونتهای دستگاه تنفسی مقاوم نماید و پاسخ های لنفوپرولیفراتیو را افزایش دهد و  عملکرد و تعداد سولهای Tکشنده را افزایش می دهد. بنابراین بشدت توصیه می شود که افراد بطور متوسط روزانه 20 الی30 دقیقه در منزل یا خارج از منزل فعالیت بدنی داشته باشند چرا که می تواند اثرات محافظتی برسلامت کلی داشته باشد و افسردگی و اضطراب را کاهش دهد و ضمن تقویت سیستم ایمنی موجب عملکرد بهتر آن گردد. از سوی دیگر باید توجه داشت که فعالیت های بدنی خیلی شدید می تواند فرد را مستعد برخی بیماری های عفونی کند.

رژیم غذایی

سوء تغذیه یکی از شایع ترین علل نقص سیستم ایمنی ثانویه است. رژیم غذایی مناسب در تقویت سیستم ایمنی نقش بسیار مهمی دارد. کمبود پروتئین می تواند باعث اختلال در غده تیموس و کاهش تعداد سلولهای T شود. علاوه بر این ممکن است اختلال در ایمنی ذاتی ازجمله NK-CELL رخ دهد. اسهال در بیماران مبتلا به سو تغذیه در مقایسه با افراد عادی بیشتر و طولانی تر است. سیستم ایمنی به مقادیر کافی از ریزمغذی های متعدد از جمله ویتامین های A,D,C,E,B6,B12 و همچنین فولات ،روی، آهن، مس و سلنیوم نیاز دارد. همچنین این نکته که برخی از مناطق از نظر توزیع مواد مغذی دچار بحران هستند نیز شایان توجه است، پس دریافت مکمل هایی با چندین نوع ریزمغذی که نقش حمایت کننده برای بدن داشته باشند می تواند موجب تقویت سیستم ایمنی گردد و خطر عفونت را کم کند. ریزمغذی هایی که قوی ترین شواهد را برای تقویت سیستم ایمنی دارند شامل ویتامین های D,Cو روی هستند. مکمل ویتامینA می تواند بروز اسهال و سرخک را کاهش دهد و بطور قابل توجهی بروز ذات الریه و یا سایر عفونت های دستگاه تنفسی، مرگ و میر، طول مدت بیماری و اقامت در بیمارستان را کاهش می دهد. مکمل ویتامین C هم می تواند خطر ابتلا به ذات الریه، شدت بیماری و خطر مرگ را دربزرگسالان و کودکان کاهش دهد.  علاوه بر ویتامین A ، سلنیوم نیز می تواند فعالیت های آنتی اکسیدانی در بدن داشته باشد. سبک زندگی و خواب و استرس می تواند از عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی به شمار بیاید.

پروبیوتیک ها 

پروبیوتیک ها مکمل های غذایی میکروبی زنده ای هستند که به تعادل جمعیت میکروبی روده و درنتیجه بهبود سلامت کمک میکند. پروبیوتیک ها میتوانند سلول های ترشح کننده  IGA را درمخاط تنفسی و دستگاه گوارشی تقویت کنند. این آنتی بادی ها ضمن تقویت سیستم ایمنی، در برابر برخی عوامل بیماری زا ایمنی ایجاد می کنند. این مکمل های غذایی بدلیل دارا بودن اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه می توانند اثرات ضد سرطانی، آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی را افزایش دهند.

استرس و اضطراب

استرس روانی می تواند باعث سرکوب سیستم ایمنی در افراد سالم شود. تحقیقات نشان داده است که استرس می تواند سایتوکاین های TH1 را به سمت سایتوکاین هایTH2  سوق داده و فعالیت NK-CELL را کاهش دهد. استرس می تواند خطر ابتلا به عفونت های تنفسی و پیشرفت تبخال مخاطی را افزایش دهد. نتایج بررسی ها و پژوهش ها نشان میدهد که خطر ابتلا به بیماری های عفونی بویژه عفونت های ویروسی در استرس های روانی بیشتر است.

مهمترین مسئله پیشگیرانه در برابر عوامل میکروبی، بهداشت دست است اما به یاد داشته باشیم نقش سایر عوامل مثل اقدامات ذکر شده را نباید ساده انگاشت. طبق بررسی های انجام شده نتیجه گیری می شود که مکمل های غذایی حاوی ویتامین D,C و تعادل در مواد مغذی و ورزش منظم و روزانه می تواند تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد آن را موجب گردد.